Garanti Markalarına Tecavüz

Garanti markası, bu markayı kullanma yetkisine sahip işletmeler tarafından üretilen mallar veya sunulan hizmetlerin belli ortak özelliklerini, kaynağını, kalitesini, bu amaçla kullanılan materyal veya teknikleri ve üretim, satış veya sunulma yöntemleri gibi önemli ayırıcı ortak özelliklerini garanti etmek amacıyla kullanılan bir marka türüdür.

Garanti markalarında, marka sahibi, o markanın kullanılacağı mal ve/veya hizmetler bakımından asgari garantiyi taahhüt eder. Ancak tanımdan da anlaşılacağı üzere, bu garanti, işletmeler açısından değil, işletmelerin ürettiği ürünler açısından geçerlidir.

Garanti markalarının bir teknik şartnamesi vardır ve teknik şartname tescil aşamasında Türk Patent ve Marka Kurumuna verilmek zorundadır. Bu teknik şartnamenin uygulamasının kontrolü marka sahibinin kontrolü altında olup, teknik şartnameye sürekli bir şekilde uygun olmayan marka kullanımının denetimlerde ortaya çıkması halinde hangi müeyyidelerin uygulanacağı da yine bu teknik şartnamede gösterilir. Aynı şekilde teknik şartnameye uygun olmayan kullanımların sürekliliği garanti markasının da TPMK nezdinde hükümsüzlükle sonuçlanabilmektedir.

Garanti markasının tanımı ve  bu markanın tescili için gerekli şartlar, 6769 SY. SMK 31.Maddede ve 32.maddede açıklanmıştır.

MADDE 31- (1) Garanti markası, marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi menşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir. (2) Garanti markasının, marka sahibinin veya marka sahibine iktisaden bağlı olan işletmenin mal veya hizmetlerinde kullanılması yasaktır.

Madde 32- (1) Garanti markası veya ortak markanın tescili için markanın kullanımına ilişkin usul ve esasları gösteren teknik şartnamenin başvuruyla birlikte sunulması zorunludur. (2) Garanti markası teknik şartnamesi; markanın garanti ettiği mal veya hizmetlerin ortak özelliklerini, markanın kullanılma usullerini, markayı kullanım hakkının verilmesinden sonra denetimlerin nasıl ve hangi sıklıkta yapılacağı ile teknik şartnameye aykırı kullanma hâlinde uygulanacak müeyyideleri belirler

Görüldüğü gibi, garanti markasının özelikleri şu şekilde sıralanabilir.

1. Marka sahibinin kontrolü altında kullanılabilir
2. Garanti markası, bu markayı kullanan firmaların ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi menşelerini ve kalitesini garanti eder
3. Garanti markası sahibi, bu markayı kendi işletmelerinde ve bağlı işletmelerinde kullanamaz
4. Garanti markası başvurusu esnasında, markanın kullanımına ilişkin usul ve esasları gösteren bir teknik şartnamenin sunulması gereklidir.

GARANTİ MARKALARININ İKTİBAS VE İLTİBASI

Garanti markaları da, diğer marka türleri olan mal ve hizmet markaları gibi iktibas ve iltibas kurallarına tabiidir.  Burada ayrıca bu hususlarda detaylı açıklamalar yapılmayacaktır. Ferdi markalar ile garanti markaları arasında bir fark olmadığından bu hususta sınai mülkiyet kanununun 7. 29. Ve 30.maddelerinin garanti markaları açısından da geçerli olduğunu belirtebiliriz.

Bir kimsenin kullanmaya yetkili olmadığı garanti markasını aynı işlev ile kullanması garanti markası sahibinin haklarını ihlal eder. ( 11.HD 10.111.2014 – 10294/17235 )

Burada genellikle dikkat çeken konular, garanti markalarının mal ve hizmet markası gibi, veyahut da mal ve hizmet markası olarak tescil edilmiş markaların garanti markası gibi kullanılmasında karşımıza çıkmaktadır.

Garanti markasının TANINMIŞLIĞI bu noktada önem arzetmektedir. Zira tanınmış bir garanti markasının farklı mal ve hizmetlerde dahi olsa ferdi marka olarak kullanımı, haksız marka kullanımı olarak değerlendirilmekte, tanınmamış garanti markalarının farklı mal ve hizmetlerde ferdi marka olarak kullanımı ise haksız kullanım oluşturmayabilecektir.  (Yani markanın kullanım şekline göre özel bir değerlendirme yapılması gerekecektir. Burada garanti markasının tanınmışlığına halel getiren, itibarına zarar veren veya işlevini zedeleyen bir husus olup olmadığı değerlendirilir. )

İkinci ihtimal ise ferdi markanın bir garanti markası olarak kullanılmasıdır.

Garanti markalarının tescillerinin garanti markası olarak tescil edilmeyip ferdi marka olarak tescil edilmesi durumunda garanti markasının bu haklarına halel gelmeyeceği ve bu markayı, marka sahibinin kontrolü altında ve bir lisans sözleşmesi kapsamında GARANTİ MARKASI İŞLEVİ İFA EDECEK ŞEKİLDE KULLANDIRILMASI halinde de, bu markanın garanti markası olarak kabul edilmesi gerektiği doktrinde kabul edilmektedir.  

Sınıfların kapsamı elbette ki önemlidir. Ancak tanınmış bir ferdi markanın, tescilli olmadığı sınıfta başka bir marka tarafından bir garanti markası şeklinde kullanımı garanti markasına haksız kullanım teşkil edeceği doktrinde kabul edilmektedir.

Aksi düşünce garanti markasının, ferdi marka olarak da bir başkası adına tescil edilebilirliği anlamına gelirdi ki, bunu hukuken kabul etmek mümkün değildir.

Sonuç olarak, garanti markaları da iltibas ve iktibas yönünden diğer marka türlerinin tabii olduğu hükümlere tabii olup, garanti markasına hakkına tecavüz açısından değerlendirme yapılırken özellikle dikkat çekilmesi gereken konu, garanti markasının tanınmışlığı ve markanın tescilli olduğu sınıflar olmaktadır. Zira bu iki husus, garanti markasının ferdi marka olarak tescil edilerek kullanılması şeklinde veya ferdi markanın garanti markası şeklinde kullanımı şeklinde ortaya çıkan uyuşmazlıklarda oldukça önem arzetmektedir.

Av. Cengiz SERTTAŞ

Patent ve Marka Vekili

Adli Muhasebe Bilim  Uzmanı(MBA)

KAYNAKLAR

Türk Marka Hukuku-Uğur Çolak

Marka hakkının korunması-Prof. Dr. Hayri Bozgeyik

6769 Sayılı Kanun

Sinerji Mevzuat Emsal Kararlar